Erasmuslaan 5-11 neemt een cruciale plaats in binnen het oeuvre van architect Gerrit Rietveld (1988-1964) omdat hij hiermee een antwoord trachtte te vinden op de vraag hoe de principes van het Moderne Wonen, kort samengevat als ‘licht, lucht en ruimte’, voor de volkswoningbouw toegepast zouden kunnen worden. Na de oplevering werd Erasmuslaan 9, ter promotie, ingericht als modelwoning en beheerd door het Centraal Museum.

Maison d’Artiste

100 jaar geleden, in een Parijse galerie, presenteerden Theo van Doesburg (voorman van kunststroming De Stijl) en architect Cornelis van Eesteren een model van een kunstenaarswoning (‘Maison d’Artiste’). Dit verbeeldde de utopie van Van Doesburg om te “leven in een ruimtelijk schilderij”. Het model bestond uit gestapelde ruimtes met rechthoekige en vierkante vlakken, gelijkend op een compositie van Piet Mondriaan. Het ontwerp was vooral bedoeld als een manifest tegen de – in hun ogen starre – traditionele architectuur. Maar hoe realistisch was dit model daadwerkelijk?

 

Jurriaan Molenaar

Jurriaan Molenaar (NL 1968) schilderde het Rietveld Schröderhuis, architectonisch hoogtepunt van De Stijl in drie schilderijen. Tektonische interieurs die nadrukkelijk het binnen met het buiten verbinden. Molenaar schildert ruimte, schildert architectuur, met een grote nadruk op schilderen. Want wat hij schildert, is geen representatie van een gebouw of ruimte, het ís de ruimte. Zijn schilderijen bieden een ruimtelijke ervaring. Het oog wordt de architectonische ruimte die is afgebeeld, ingetrokken, en langzaam ontstaat in het kijken een gevoel van in-ruimte-zijn, een lichamelijk gevoel welteverstaan. Daarmee heeft Molenaar de scheiding tussen zien en zijn, tussen representatie en werkelijkheid geslecht.

Juriaan Molenaar, interieur Rietveld Schröderhuis, acryl op doek, 110 x 80 cm



 

Otto Hamer (1938-2020)

Otto Hamer was een aan Utrecht verbonden kunstenaar. ​Op zijn overlijdensbericht van 15 mei 2020 was één van zijn tekeningen uit begin jaren negentig afgebeeld, een tekening van tuimelende vierkanten en over elkaar liggende langwerpige rechthoeken in de heldere kleuren rood, geel en blauw. Op het eerste gezicht een tamelijk chaotisch spel van lijn – vlak – vorm en kleur. Maar bij nadere beschouwing een uiterst systematisch opgebouwd werk, zoals aan al het werk van Otto Hamer een methodische aanpak ten grondslag lag, gebaseerd op een onderliggend raster van vierkanten en diagonale lijnen. Zijn werk kan geometrisch-constructieve kunst worden genoemd of desgewenst concrete kunst. Hij heeft eens gezegd dat de gehanteerde methode wordt geëxposeerd, niet iets anders. Het werk spreekt, niet de kunstenaar.

Cor van der Meijden, artist in residence november 2022

Cor van der Meijden: “Doel van de ‘artist in residence’ periode op de Erasmuslaan was om mij als beeldend kunstenaar te laten inspireren door de architectuur, vormentaal en het gedachtegoed van architect Gerrit Rietveld. Ik was heel benieuwd wat dit voor mijn beeldend werk zou kunnen betekenen.
In de ruim vier weken dat ik in PE5 heb gewerkt zijn er tien collages ontstaan. Tijdens het ontwerpen ervan heb ik mij gericht op een zo eenvoudig mogelijke vormgeving door gebruik te maken van geometrisch abstracte vormen en een minimum aan kleuren. Door de plaatsing in asymmetrische composities, waarbij de vormen vaak haaks als molenwieken gepositioneerd zijn, heb ik geprobeerd om een helder evenwicht van begrenzing en openheid te realiseren. Dit om recht te doen aan de door ‘ruimtekunstenaar’ Gerrit Rietveld gehanteerde ontwerpprincipes licht, ruimte en soberheid. Ik ben blij met het eindresultaat van deze ‘artist in residence’ periode. De vormentaal van Rietveld heeft mij met succes geïnspireerd tot een minimalistischer vormgeving waarnaar ik al langer op zoek was!”

 

Het werk van Karin Kortenhorst (NL 1961) gaat over ruimte en grenzen, transparante grenzen. Maar zonder omkadering blijft ruimte onwezenlijk. De lucht wordt omkaderd zodat ruimte zichtbaar wordt. Deze krijgt betekenis; het kan een opening zijn, een pauze of een plek om in te vertoeven. Gerrit Rietveld: ‘De hoofdzaak was dat we niet meer werkten met de bouwmassa, maar met de innerlijke ruimte die naar buiten voortgezet kon worden.’
 
Karin Kortenhorst maakt haar werk met metaaldraad zoals zilver-, aluminium-, ijzer-, messing-, koper- en alpacadraad. Dit materiaal walst, hamert, haakt en wikkelt ze op zo’n manier dat er transparante volumes ontstaan. De lucht wordt omkaderd zodat ruimte zichtbaar wordt. Deze krijgt betekenis; het kan een opening zijn, een pauze of een plek om in te vertoeven.
 
Karin Kortenhorst is 30 jaar actief als beeldend kunstenaar en haar werk ontwikkelde zich van sieraden en accessoires naar sculpturale objecten en installaties. De technische opleiding tot edelsmid in Schoonhoven en de 3-D design-opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht hebben haar kunstenaarschap vormgegeven.